ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΟΥΜΕΛΑ

Στις πλαγιές του Βέρμιου, κοντά στο χωριό Καστανιά, ορθώνεται μεγαλόπρεπα η Μονή της Παναγίας Σουμελά. Κτίστηκε το 1951 από τους πρόσφυγες του Πόντου, ως μία προσπάθεια αναβίωσης της ιστορικής ομώνυμης Μονής, τα ερείπια της οποίας βρίσκονται στο όρος Μελά, κοντά στην Τραπεζούντα του Πόντου. Στο χώρο αυτό φυλάσσεται η παλαιά θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, που σύμφωνα με την παράδοση φιλοτέχνησε ο Ευαγγελιστής Λουκάς όπως και άλλα θρησκευτικά-ιστορικά κειμήλια του εκεί μοναστηριού. Η Μονή αποτελεί το πνευματικό κέντρο του Ποντιακού και όχι μόνο Ελληνισμού. Κάθε χρόνο, αλλά κυρίως τον δεκαπενταύγουστο συρρέουν πολλοί πιστοί για να προσκυνήσουν τη Χάρη της ,από όλη τη χώρα όπως και από πολλά μέρη της Υφηλίου.
.
 Η Ιστορία του Ναού 

Ο ιερός ναός της Παναγίας Σουμελά αποτελεί  σύμβολο επί 16 αιώνες του Ποντιακού Ελληνισμού. Οι μοναχοί Βαρνάβας και Σωφρόνιος έκτισαν κελί και στη συνέχεια εκκλησία μέσα στη σπηλιά, στην οποία είχε μεταφερθεί θαυματουργικά η εικόνα(η πιο πιθανή εκδοχή είναι η μεταφορά της από αγγέλους).Οι θεραπευτικές ιδιότητες της έκαναν πασίγνωστο το μοναστήρι όχι μόνο στους χριστιανούς, αλλά και σε πολλούς αλλόπιστους που συνεχίζουν να το επισκέπτονται και να ζητούν τη χάρη της Παναγίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η μονή υπέφερε κατά καιρούς από επιδρομές κλεφτών και αλλόπιστων εξαιτίας του πλούτου που διέθετε. Σε κάποιες από τις επιδρομές λεηλατήθηκε και καταστράφηκε αλλά αναστήθηκε από τον Τραπεζούντιο Όσιο Χριστόφορο το 644. Την μονή την προίκισαν με μεγάλη περιουσία και προνόμια οι πρώτοι ευεργέτες της ο Μανουήλ Γ΄Κομνηνός και ο Αλέξιος ο Γ΄. Θετική στάση απέναντι στη μονή έδειξαν και οι Σουλτάνοι. Δυστυχώς, όμως, οι Νεότουρκοι και οι Κεμαλικοί λεηλάτησαν και έκαψαν τη μονή. Οι μοναχοί αναγκάστηκαν να την εγκαταλείψουν το 1923 και να κρύψουν την εικόνα της Παναγίας στο παρεκκλήσι της Αγίας Βαρβάρας. Το 2010 το Τουρκικό κράτος έδωσε άδεια στον Οικουμενικό Πατριάρχη να τελείται κανονικά η γιορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο ιστορικό μοναστήρι ως ένδειξη σεβασμού των θρησκευτικών ελευθεριών

.

Μετά τη μικρασιατική καταστροφή, πέρασαν κάποια χρόνια και το 1930 ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Ινονού δέχτηκε μια αντιπροσωπεία να πάει στον Πόντο και να παραλάβει τα σύμβολα της ορθοδοξίας και του ελληνισμού. Την εποχή εκείνη ζούσαν μόνο δύο καλόγεροι του ιστορικού μοναστηριού. Ο ένας από αυτούς, ο Αμβρόσιος ανέλαβε το δύσκολο καθήκον. Εφοδιασμένος με την συστατική επιστολή της τουρκικής πρεσβείας, πήγε στην Τραπεζούντα και από εκεί στην Παναγία Σουμελά. Επέστρεψε λίγες μέρες αργότερα με την εικόνα της Παναγίας. Η εικόνα παρέμεινε για 20 χρόνια στο Βυζαντινό Μουσείο της Αθήνας. Το 1951 με την θεμελίωση της Νέας Παναγίας Σουμελά στις πλαγιές του Βερμίου έχουμε την τοποθέτηση της θαυματουργής εικόνας στο χώρο της νέας μονής.

                                                    
   

                                                                                            Θένια Παυλίδου